Portret kobiety z kryzysem kultury w tle: Marlene Streeruwitz Entfernung. (2006) i Inga Iwasiów Na krótko (2012)

Niniejszy artykuł poświęcony jest komparatystycznej analizie dwóch współczesnych powieści: Entfernung. austriackiej pisarki Marlene Streeruwitz i Na krótko polskiej autorki Ingi Iwasiów. Refleksją łączącą obie powieści jest diagnoza kondycji współczesnej kobiecości w powiązaniu z aktualnymi przemianami społecznymi i kulturowymi. W świecie coraz dynamiczniejszej technologizacji, digitalizacji, biurokratyzacji i wzrastającego znaczenia praktycznej fachowości kwalifikacje kształcone przez humanistykę, takie jak wrażliwość moralna i estetyczna, zdolność przenikliwej interpretacji i wartościującej oceny rzeczywistości, boleśnie tracą na znaczeniu. Kobiety, które dzięki prawom osiągniętym przez ruchy emancypacyjne XX wieku uzyskały wolny dostęp do świata kultury i życia uniwersyteckiego, stają obecnie w obliczu kryzysu tych sfer, co zmusza je do nowego samookreślenia.

This paper is a comparative analysis of two contemporary novels—by the Polish author Inga Iwasiów Na krótko and the Austrian writer Marlene Streeruwitz Enfernung. A reflection that both novels have in common is a diagnosis of the condition of contemporary womanhood in relation to current social and cultural transformation. In the world of more and more dynamic technologisation, digitalisation, bureaucratisation and increasing significance of practical specialist knowledge, qualifications encouraged by humanities, such as moral and aesthetic sensitivity, ability to perceptively interpret and evaluate the reality, become considerably less important. As a result of the rights achieved in the course of the 20th century emancipation movement women gained free access to culture and universities. Nowadays, they face a crisis of the above mentioned areas, which forces them to redefine themselves.

Der vorliegende Beitrag beschäftigt sich mit der vergleichenden Analyse von zwei zeitgenössischen Romanen: der österreichischen Autorin Marlene Streeruwitz Entfernung. und der polnischen Schriftstellerin Inga Iwasiów Na krótko. Die Grundlage für die komparatistische Herangehensweise bildet die in beiden Prosatexten zentrale Diagnose über die Kondition der Weiblichkeit in Querverbindung mit der durch soziale Prozesse herbeigeführten Krise der Kultur. Der im Zuge der Emanzipationsprozesse des 20. Jahrhunderts durchgesetzte Andrang der Frauen in die akademische Humanistik sowie in zahlreiche Kunstbereiche erweist sich gegenwärtig als Sackgasse. Humanistik wird zusehends konkurrenzunfähig und verliert schmerzhaft an Bedeutung im Vergleich zu anderen, Profit sichernden Fachrichtungen. Viele Bereiche der Kunst wie etwa der Theaterbetrieb, von dem Streeruwitz’ Roman handelt, geraten in Abhängigkeit von Geld stiftenden Machthabern, werden gefährlich kommerzialisiert und verlieren ihren kritischen Impetus. Die darin involvierten Frauen werden demonstrativ aus Finanz- und Machtbereichen der „flüchtigen Moderne“ (Z. Bauman) ausgespart und bleiben gleichermaßen beruflich wie privat auf der Strecke.