Metaforyka śmierci i archetyp niezniszczalnego życia

Przedmiotem artykułu są rozważania dotyczące dającej się odnotować w literaturze greckiej metaforyki śmierci i funkcjonującego w kulturze greckiej archetypu niezniszczalnego życia. Ich ścisłą korelację najpełniej wyraża topos γραῦς μεϑύση [graus methyse] – anus ebria. Dla właściwego zrozumienia bogactwa jego znaczeń i symboli zostaje nakreślony kontekst kulturowy, wktórym topos ten został wykreowany. W artykule analizowany jest fenomen starości w literaturze greckiej w dwu podstawowych aspektach. Pierwszym jest postrzeganie starości skontrastowanej z wypracowanym przez antyk kultem piękna i młodości; drugim jest jej ukazywanie wkontekście śmierci, zwłaszcza w zestawieniu z symbolicznym wizerunkiem Hadesa. Temu ostatniemu towarzyszą funkcjonujące w kulturze greckiej, a utrwalone w literaturze wizje przezwyciężania śmierci. Jedna z nich ujęta została w symboliczny obraz γραῦς μεϑύση [graus methysē] – anus ebria, który wiąże się ze stanem upojenia winem i jego dobroczynnym dawcą, Dionizosem.

Deliberations concerning the Greek metaphor of death and the archetype of indestructible life functioning in the Greek literature are the subject of the article. Their close correlation is most completely expressed by the graus methyse—anus ebria topos. For a proper understanding of the wealth of its meanings and symbols the cultural context is shown, in which the topos was created. In the article the phenomenon of the old age in Greek literature is analyzed in two basic aspects. The first one is perceiving the old age as contrasted with the worship of beauty and youth worked out by the antiquity; and the other one is showing it in the context of death, especially as compared with the symbolic image of Hades. The latter is accompanied by visions of overcoming the death that function in the Greek culture and are recorded in literature. One of them is presented in the symbolic image of graus methysē—anus ebria that is connected with the state of intoxication with wine and its benevolent giver, Dionysus.