Homo inrogatus – Emil Korytko w świetle listów do rodziny

Emil Korytko w Polsce pozostaje postacią prawie nieznaną, chociaż Bożena Ostromęcka-Frączak starała się w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku przybliżyć rodakom jego dorobek etnograficzno-literacki. W niniejszym artykule autorka podejmuje próbę spojrzenia na korespondencję młodego człowieka jako na literackie świadectwo, dokumentujące losy jednego z polskich więźniów politycznych, żyjących w pierwszej połowie XIX stulecia. Listy te pokazują, iż wyrok władz, zmuszający skazańca do opuszczenia rodzinnej ziemi, staje się bezpośrednim powodem jego klęski: 1. pozostaje on na utrzymaniu rodziny, co komplikuje relacje na linii syn–rodzice; 2. Emil z trudem realizuje swe plany naukowo-literackie, pod koniec życia nie wie nawet, czy jego praca zostanie opublikowana; 3. nędzne warunki, w jakich żył Korytko, doprowadzają go do choroby, a potem śmierci. Ponadto w listach obecne są elementy świadomego stylizowania się Emila na kontynuatora szkoły Zoriana Dołęgi-Chodakowskiego oraz romantyka-byronistę, człowieka samotnego, wyobcowanego ze świata, w którym żyje. Mało znana badaczom literatury romantyczniej korespondencja Korytki pozwala lepiej zrozumieć tragizm ludzi, których życie w znacznej mierze naznaczone zostało przez historię ruchów narodowowyzwoleńczych.

Emil Korytko remains an unknown person in Poland, although in the 1980s Bożena Ostromęcka-Frączak tried to make Poles familiar with his ethnographic-literary work. The author makes an attempt to look at the young man’s correspondence as a literary testimony documenting the vicissitudes of one of Polish political prisoners living in the first half of the 19th century. Those letters show that the authorities’ verdict making the convict leave his homeland becomes the direct reason of his defeat: 1. He is still supported by his family, which makes the relations between the son and his parents more complicated; 2. Emil finds carrying out his scientific-literary plans hard, and at the end of his life he does not even know if his work will be published; 3. The deplorable conditions Korytko lived under make him fall ill, and ultimately die. Moreover, his letters show that he consciously posed as a continuator of Zorian Dołęga-Mostowicz’s school, and a Romantic – Byronist, a lonely man, alienated from the world he lives in. Korytko’s correspondence that is not very well known to those who study Romantic literature, allows a better understanding the tragic vicissitudes of people whose life was to alarge degree affected by history of national independence movements.