Toruński juwenat polskich redemptorystów w latach 1921-1939

Międzywojenne losy Niższego Seminarium Duchownego Warszawskiej Prowincji Redemptorystów w Toruniu, zwanego popularnie juwenatem, są odzwierciedleniem dynamicznego rozwoju polskich redemptorystów w tym okresie. Znamiennym pozostaje fakt, iż w trudnych warunkach materialnych i społecznych, w obliczu rodzącej się polskiej państwowości, zarówno nauczyciele, uczniowie oraz ich wychowawcy starali się wiernie wypełniać redemptorystowskie powołanie w duchu idei – „soli Deo et studiis”. Proces przygotowania do życia zakonnego w Zgromadzeniu Redemptorystów obejmował kilka etapów formacyjnych. Juwenat był pierwszym z nich i funkcjonował w formule wypracowanej jeszcze przez Sobór Trydencki jako niższe seminarium duchowne. Była to prywatna szkoła średnia o kierunku humanistycznym, wszechstronnie przygotowująca młodzieńców do studiów filozoficzno-teologicznych, które juwenaccy absolwenci odbywali następnie w ramach właściwego seminarium o charakterze kleryckim. Niniejszy artykuł ma na celu zarysowanie dziejów funkcjonowania i organizacji juwenatu polskich redemptorystów na terenie Torunia w latach 1921–1939, z uwzględnieniem kontekstu historycznego od momentu jego powstania w 1895 roku aż do kampanii wrześniowej. Opracowanie to zostało oparte na materiale źródłowym, pochodzącym ze zbiorów rzymskich oraz krajowych, a także na dostępnych monografiach i opracowaniach odnoszących się do prezentowanej tematyki. 

The history of the Minor Redemptorist Seminary in Torun reflects the dynamic growth of the congregation in the interwar period. Despite the harsh material and social conditions, the staff and the students were doing their best to fulfil generously the Redemptorist vocation: “soli Dei et studiis”. The formation process had many stages and the juniorate, which functioned as a minor seminary in accordance with the decrees of the Council of Trent, was the first of them. The institution served as private secondary school focused in Arts and Humanities whose alumni would be prepared for the Philosophical and Theological studies that would follow in the next stage of formation. This paper presents the history of the Torun Juniorate House from 1921 till 1939. It also makes references to the previous period since the founding of the institution in 1895 and to the events of the war campaign in September 1939. The article is based on the research of the documents of Roman and Polish collections as well as of the secondary literature.