Vegetation and Birds Species Changes in Meadow Habitats in Polesie National Park, Eastern Poland

The aim of the study was to estimate the vegetation and bird species and compare it with the data collected 17 years ago, analyse the changes in plant communities and bird species depending on grassland management and habitat as well as analyse the climate and habitat changes based on Ellenberg’s indicators. Studies were carried out in 1996 and 2013 on Zienki Meadows in Polesie National Park, Eastern Poland. The meadow complex discussed (51˚27-29’ N; 23˚6-9’ E), covering approx. 650 ha, has natural borders: in the north, it adjoins a natural mineral soil elevation, the so-called Włodawa Ridge; a forest complex in the west; a peat bog with Lake Moszne in the south; and a watershed on mineral soils in the east. The plant communities were classified using the Braun-Blanquet method. Investigations concerning birds were conducted in the breeding period from mid-April to mid-July in the same periods as the vegetation cover. The study area is characterized by the great diversity of habitats and plant communities. The most stable were tall oat-grass meadows, which are one of the habitat types protected within the framework of the Nature 2000 network (6510). That fresh meadows were characterized by the greatest floristic diversity, but Ellenberg’s indicators showed a significant reduction of soil acidity and trophism of that habitat during 17 years. These changes could have been caused by extensification of meadow use (reduction or lack of mineral fertilisation). The biggest changes in Alopecurus and Poa pratensis-Festuca rubra meadows were observed. Most of them were transformed into meadows with the predominance of Deschampsia caespitosa. The appearance of large areas of such humid meadows was probably one of the reasons for the withdrawal of two endangered bird species in Europe: the black-tailed godwit Limosa limosa and the common redshank Tringa tetanus. The most significant factors differentiating the data set were soil humidity and trophism. On the other hand, a mosaic character of different habitats, diversity of plant communities and extensive utilisation ensured the stable number of bird species in both study periods. The active protection of wet habitats conducted by the Polesie National Park in recent years led even to the appearance of the greater spotted eagle Clanga clanga, a species that is vulnerable to extinction in Europe. Moreover, isolated low shrubs that appeared in these meadows and shrubs growing along drainage ditches became a favourable habitat for the common grasshopper warbler Locustella naevia which had not occurred in this area before.

Celem badań była ocena szaty roślinnej i gatunków ptaków oraz porównanie wyników z danymi zebranymi 17 lat wcześniej, analiza zmian zbiorowisk roślinnych i gatunków ptaków w zależności od siedliska i gospodarki na użytkach zielonych, a także analiza zmian klimatycznych i siedliskowych na podstawie obliczonych ekologicznych liczb wskaźnikowych Ellenberga. Badania zostały przeprowadzone w latach 1996 i 2013 na Łąkach Zienkowskich w Poleskim Parku Narodowym, we wschodniej Polsce. Analizowany kompleks łąkowy (51˚27-29 'N; 23˚6-9' E), obejmuje powierzchnię ok. 650 ha i oddzielony jest naturalnymi granicami: od północy przylega on do naturalnego wyniesienia mineralnego, tzw. Garbu Włodawskiego, od zachodu otacza go kompleks leśny, od południa torfowisko z Jeziorem Moszne, a od wschodu mineralne wyniesienie wododziałowe. Zbiorowiska roślinne zostały zaklasyfikowane według metody Braun-Blanqueta. Badania dotyczące ptaków prowadzono w okresie lęgowym od połowy kwietnia do połowy lipca w okresach analogicznych do badań szaty roślinnej. Obszar badań charakteryzował się dużą różnorodnością siedlisk i zbiorowisk roślinnych. Największą stabilnością odznaczały się łąki rajgrasowe, które należą do jednego z typów cennych siedlisk przyrodniczych chronionych w ramach sieci Natura 2000 (6510). Te łąki świeże charakteryzowały się największą różnorodnością florystyczną, ale wskaźniki Ellenberga pokazały istotne zmniejszenie kwasowości gleby i trofizmu tych siedlisk w ciągu 17 lat. Zmiany te mogły być spowodowane ekstensywnym użytkowaniem łąk (zmniejszenie lub brak nawożenia mineralnego). Z kolei największe zmiany zaobserwowano na łąkach z Alopecurus pratensis i Poa pratensis-Festuca rubra. Większość z nich przekształciła się w łąki z dominacją Deschampsia caespitosa. Pojawienie się dużych powierzchni łąk bardziej wilgotnych mogło być prawdopodobnie jedną z przyczyn wycofania się dwóch zagrożonych wyginięciem w Europie ptaków: rycyka Limosa limosa i krwawodzioba Tringa tetanus. Wilgotność gleby i trofizm były bowiem czynnikami, które w największym stopniu wpływały na uzyskane dane. Z drugiej strony mozaikowaty charakter różnych siedlisk, zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych i ekstensywne użytkowanie wpływało na stabilną liczbę gatunków ptaków w obydwu okresach badawczych. Czynna ochrona siedlisk podmokłych, która jest prowadzona w ostatnich latach przez Poleski Park Narodowy, przyczyniła się do pojawienia się orlika grubodziobego Clanga clanga, ptaka, który jest zagrożony wyginięciem w Europie. Ponadto pojedyncze, niskie krzewy, pojawiające się na tych łąkach oraz krzewy, rosnące wzdłuż rowów melioracyjnych stały się korzystnym siedliskiem dla świerszczaka Locustella naevia, ptaka, który wcześniej nie występował na tym terenie.