Opłaty w sprawach cywilnych w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (do 1876 roku)

Artykuł dotyczy opłat uiszczanych przez strony procesów sądowych w Księstwie Warszawskim i w Królestwie Polskim (do czasu rusyfikacji sądownictwa w latach siedemdziesiątych XIX w.). Na koszty procesu składały się: opłaty sądowe, wynagrodzenia pełnomocników procesowych oraz biegłych, koszty dojazdu stron i innych osób, których stawiennictwo było niezbędne, diety dla samych stron, świadków i urzędników sądowych oraz koszty doręczeń (dokonywanych przez urzędników sądowych). Spośród wyżej wymienionych największe znaczenie miały opłaty sądowe uiszczane za pomocą papieru stemplowego. Autor koncentruje się na treści trzech kolejnych ustaw, które kompleksowo regulowały zasady poboru podatku stemplowego (z 1809 r., 1811 r. i 1863 r.). W procesach o roszczenia majątkowe, wysokość opłaty stemplowej zależała od wartości przedmiotu sporu, przy czym miała ona charakter regresywny (wraz ze wzrostem wysokości roszczenia stawki opłaty malały). Natomiast w sprawach o roszczenia niemajątkowe, opłata zależała od zamożności stron lub miała charakter ryczałtowy.

The paper concerns the issue of litigation costs in the Duchy of Warsaw and the Congress Kingdom of Poland (until the unification of Polish courts with Russian judicial system in the 1870s). The litigation costs included: court fees, attorney’s salary, hiring expert witnesses, travel expenses and delivery charges. Among the listed the most important were the court fees, that were paid with stamped paper. The author focused on three statutes which regulated the stamp tax (acts of 1809, 1811 and 1863). In litigations concerning pecuniary claims tax depended on the amount of pretence (the tax rate decreased as the amount of claim increased), however, in disputes on non-pecuniary claims, court fees depended on parties’ purse or were set as a lump sum.