Analysis of the effects of the upper limb improvement programme in patients after ischemic stroke treated with botulinum toxin

Introduction: Stroke is not only a medical problem, but also - due to the permanent disability of the injured person - a significant social problem. A significant number of patients after a neurological event develop increased muscle tone. Upper motoneuron damage syndrome promotes pain, stiffness, muscle contracture and weakness, which can potentially delay or prevent success in the rehabilitation process. In the upper limb, the spastic pattern is most often expressed through adduction and internal rotation of the glenohumeral joint, combined with flexion in the elbow, radiocarpal joint and interphalangeal joints. The specificity of spasticity-type increased tension makes rehabilitation of patients suffering from this disorder one of the most difficult tasks of neurological rehabilitation. Aim: The aim of the study was to assess muscle tone and range of motion of the inferior limb in patients after ischemic stroke subjected to 4 cycles of intramuscular injections of a botulinum toxin preparation and subjected to motor rehabilitation. Research Project: Pilot experimental study. Methodology: The study was carried out in the Neurological Unit with Stroke Sub-unit and Sub-Department of Neurological Rehabilitation at John Paul II Specialist Hospital in Krakow in the period from September 2014 to November 2015. The study group consisted of 20 patients after ischemic stroke (13 men, 7 women), age 30 to 72. All patients completed a 4-cycle study, which included injections of the botulinum toxin preparation, combined with a 15-day cycle of individual rehabilitation exercises. Each training session lasted 90 minutes. In order to verify the therapeutic process, active and passive mobility was measured according to the SFTR method and the assessment of muscle tone level was done using the Modified Ashworth Scale. Results: The taken therapeutic actions caused a positive increase in mobility, mostly passive, in the glenohumeral-scapular, elbow and forearm as well as the radiocarpal joints. There was also a slight increase in active mobility of the upper limb joints. In the course of obtaining results, it was shown that the use of botulinum toxin, combined with the rehabilitation exercise programme, significantly reduced pathological muscle tone both within the elbow, radiocarpal joint, and the interphalangeal joints of the hands. Conclusions: The presented results showed that the use of the botulinum toxin combined with medical rehabilitation allows local treatment of spasticity without exposing patients to adverse systemic reactions associated with oral medication. In addition, it has a positive effect on the increase in passive and - to a lesser extent - active range of motion in the joints of the inferior limb.

Wprowadzenie: Udar mózgu stanowi nie tylko problem medyczny lecz także, ze względu na trwałą niepełnosprawność poszkodowanych, znaczny problem społeczny. U znacznej liczby chorych po przebytym zdarzeniu neurologicznym rozwija się podwyższone napięcie mięśniowe. Zespół uszkodzenia górnego motoneuronu sprzyja powstawaniu bólu, zesztywnienia, przykurczu ścięgien mięśniowych i osłabienia mięśni co potencjalnie może opóźnić lub uniemożliwić osiągnięcie sukcesu w procesie rehabilitacji. W kończynie górnej wzorzec spastyczny najczęściej wyraża się przez przywiedzenie i rotacje wewnętrzną stawu ramiennego połączoną ze zgięciem w stawie łokciowym, promieniowo-nadgarstkowym i stawach międzypaliczkowych. Specyfika wzmożonego napięcia o typie spastyczności sprawia, że rehabilitacja pacjentów cierpiących na to zaburzenie jest jednym z najtrudniejszych zadań rehabilitacji neurologicznej. Cel: Celem pracy była ocena napięcia mięśniowego oraz zakresu ruchu kończyny niedowładnej u pacjentów po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu poddanych 4 cyklom domięśniowych iniekcji preparatu toksyny botulinowej i poddanych usprawnianiu ruchowemu. Projekt Badawczy: Pilotażowe badanie eksperymentalne. Metodyka: Badanie przeprowadzono na Oddziale Neurologicznym z Pododdziałem Udarowym i z Pododdziałem Rehabilitacji Neurologicznej w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II w okresie od września 2014 do listopada 2015. Grupę eksperymentalną stanowiło 20 chorych po przebytym niedokrwiennym udarze mózgu (mężczyzn 13, kobiet 7) w wieku od 30 do 72 lata. Wszyscy chorzy ukończyli czterokrotny cykl badawczy na który składały się iniekcje preparatu toksyny botulinowej połączone z 15 dniowym cyklem indywidualnych ćwiczeń rehabilitacyjnych. Każda sesja treningowa trwała 90 minut. W celu weryfikacji procesu terapeutycznego dokonano pomiaru ruchomości czynnej i biernej według metody SFTR, oraz oceny poziomu napięcia mięśniowego z zastosowaniem Zmodyfikowanej Skali Ashworth. Wyniki: Podjęte działania terapeutyczne pozytywnie wpłynęły na zwiększenie ruchomości, w największej mierze biernej, w stawie barkowym, łokciowym, przedramieniu a także w stawie promieniowo-nadgarstkowym. Odnotowano również niewielki przyrost ruchomości czynnej stawów kończyny górnej. W toku uzyskanych wyników wykazano, że zastosowanie toksyny botulinowej połączone z programem ćwiczeń rehabilitacyjnym w znaczący sposób wpłynęło na zmniejszenie patologicznego napięcia mięśniowego zarówno w obrębie stawu łokciowego, stawu promieniowo-nadgarstkowego jak i stawów międzypaliczkowych. Wnioski: Przedstawione wyniki badań wykazały, że zastosowanie toksyny botulinowej połączone z rehabilitacja medyczną oferuje możliwość miejscowego leczenia ogniskowej spastyczności bez narażania pacjentów na niepożądane reakcje ogólnoustrojowe związane z doustnym przyjmowaniem leków. Ponadto wpływa korzystnie na powiększenie biernego oraz, w mniejszym stopniu, czynnego zakresu ruchu w stawach kończyny niedowładnej.