Odrodzenie religii w Chinach po Mao

Eksponowanie agnostycznego charakteru konfucjanizmu przez zachodnich sinologów przyczyniło się do jednostronnej percepcji religii chińskiej jako zdominowanej przez aktywność magiczną. Niekombatybilność chińskich wierzeń z religiami teistycznymi, wysuwającymi na pierwszy plan obecność Boga bądź osobowość bóstwa, sprawiła, że przeświadczenie sinologów powielali zachodni religioznawcy. W następstwie takiego nastawienia, mieszkańców Państwa Środka traktowano bądź jako przesądnych, bądź zgoła niereligijnych. Podobnie rzecz ujmowali zwalczający „religijny zabobon” politycy republikańscy, a po nich ideolodzy maoistowskiej KPCh. Jego utrzymywanie się miało stabilizować społeczne podziały, hamować rozwój i uniemożliwiać efektywną komunikację partii z ludem. Przymusowa ateizacja jednak, wbrew oczekiwaniom maoistowskich komunistów, nie stała się katalizatorem zjednoczenia narodu ani narzędziem postępu, ale wyjałowiła ludzi duchowo, przez co zamiast zgodnie współżyć, zabiegali o własne przetrwanie, także kosztem innych. Co więcej, tam gdzie religia okazuje się być pożyteczna w dziele budowy potęgi kraju, należy ją promować i wspierać jej rozwój. Nie wiąże się to wszakże z deklaracją pełnej wolności religijnej. Poza tym nie wszystkie obecne w Chinach religie są traktowane z równą przychylnością. Z różnych względów wyróżniany jest chiński buddyzm (Hàn chuán fójiào 汉传佛教). Aktywność instytucji religijnych jest reglamentowana i w różnym stopniu, w odniesieniu do różnych religii, akceptowana. W artykule analizuje się wyżej wskazane i jeszcze inne aspekty obecności religii w dzisiejszych Chinach.

The exposure of the agnostic character of Confucianism by Western sinologists has contributed to the unilateral perception of the Chinese religion as dominated by magical activity. The incompatibility of Chinese beliefs with theistic religions, which put God’s presence or the personality of the deity in the foreground, caused the conviction of sinologists has been duplicated by Western researchers of religions. As a result of such an attitude, the residents of the Middle Kingdom were treated as superstitious or even non-religious. Republican politicians, and after them the ideologues of the Maoist CPC, who fought against the “religious superstition,” took it similarly. The persistence of “superstition” was supposed to stabilize social divisions, inhibit development and prevent the effective communication of the party with the people. However, forced atheism, contrary to the expectations of the Maoist communists, did not become a catalyst for uniting the nation or a tool for progress, but it sterilized people spiritually and as a result, instead of coexist peacefully, they sought for their own survival, also at the expense of others. Mao died and was replaced by a pragmatic Deng. He and his successors adopted the view that the possible usefulness of religion suspends any prejudice against it. Moreover, where religion turns out to be useful in building the power of the country, it should be promoted and supported. However, this does not entail a declaration of full religious freedom. Besides, not all religions present in China are treated with equal favour. For various reasons, Chinese Buddhism is distinguished (Hàn chuán fójiào 汉传佛教). The activity of religious institutions is rationed and, in relation to various religions, accepted to a different degree. The paper contains an analysis of the indicated and other aspects of the presence of religion in present-day China.