Psychologists as educational diagnosticians. On the track of typology

Celem tego artykułu jest przedstawienie założeń teoretycznych i prób empirycznych dotyczących postaw, jakie przyjmują psychologowie pełniący funkcje diagnostów edukacyjnych. Zawiera on także próbę wyjaśnienia związku tych postaw ze stanami Ja ukształtowanymi we własnym dzieciństwie i w późniejszych doświadczeniach społecznych diagnosty. Diagnostyka edukacyjna jest teorią i praktyką rozpoznawania warunków, przebiegu i wyników uczenia się. Obejmuje nieformalne i standaryzowane procedury usuwania zaburzeń w uczeniu się oraz zaspokajania innych potrzeb rozwojowych dzieci, młodzieży i dorosłych. Od psychologów oczekuje się, że pokierują pedagogami w zdobywaniu wiedzy o zdolnościach, motywacji i osiągnięciach uczniów. Na podstawie typologii umysłów zaproponowanej przez Czesława Nosala zbudowano typologię diagnostów edukacyjnych obejmującą cztery typy: proceduralistę, teoretyka, ryzykanta oraz intuicjonistę. W fenomenologicznych i kwestionariuszowych badaniach studentów psychologii potwierdzono występowanie tych czterech typów diagnosty, a także wykryto ich związki z niektórymi stanami Ja określonymi przez Eryka Berne’a w teorii analizy transakcyjnej.