The Term ἀντίψυχος as an Expiatory Sacrifice of Martyrs in the Light of The Fourth Book of Maccabees and Other Ancient Extra-Biblical Literature

The Fourth Book of Maccabees (4 Macc) in the description of Eleazar's prayer, before he suffered a martyr’s death  (6:29) as well as the martyrdom of seven brothers and their mother who suffered for the nation (17:21), the term ἀντίψυχος  (which means “given in exchange for life”) is used twice. This adjective appears only twice in the Septuagint (LXX), to be precise, in 4 Macc The context of both passages suggests a broader meaning of the term, translated with reference to a sacrifice of life having a propitiatory, expiatory, vicarious and voluntary character, and even atonement for the sins of the Jewish people. In this article, the subject of expiatory martyrdom in 4 Macc will be taken in the context of the biblical, apocryphal and other ancient texts, with reference to the flow of ideas and terminology of Greco-Roman religion, poetry and philosophy. In addition, possible translations of the term ἀντίψυχος will be analyzed, included in the broader context of Greek and other terminologies, so as to show possible connections between the idea of expiatory martyrdom and the ideas described in the New Testament.

Czwarta Księga Machabejska (4 Mch) w opisie modlitwy Eleazara zanoszonej przed  męczeńską śmiercią (6,29) oraz męczeństwa siedmiu braci ciepiących wraz z matką za naród (17,21), dwukrotnie używa terminu ἀντίψυχος, co oznacza „dany w zamian za życie”. Przymiotnik ten pojawia się wyłącznie dwa razy w całej Septuagincie (LXX), właśnie w 4 Mch. Kontekst obu fragmentów sugeruje szersze znaczenie tego terminu, tłumaczonego w kategoriach ofiary z życia mającej charakter przebłagalny, ekspiacyjny, zastępczy i dobrowolny, a nawet zadośćczyniący za grzechy narodu żydowskiego. W niniejszym artykule temat męczeństwa ekspiacyjnego ukazany w 4 Mch zostanie podjęty w kontekście biblijnym, tekstów apokryficznych i innych tekstów starożytnych, w nawiązaniu do przepływu idei oraz terminologii grecko-rzymskiej religii, poezji i filozofii. Zostaną ponadto przeanalizowane możliwe tłumaczenia terminu ἀντίψυχος, ujęte w szerokim kontekście terminologii greckiej i nie tylko, tak by ukazać możliwe związki idei ekspiacyjnego męczeństwa z myślą obecną w Nowym Testamencie.