Kollektive Bezeichnungen für bekannte Personen – Umriss eines Wortfeldes

Im Fokus des Beitrags befinden sich personale Kollektiva im Deutschen, die zur Bezeichnung bekannter Personen gebraucht werden. Neben Eigennamen und individuellen Gattungsbezeichnungen bieten sie eine weitere Möglichkeit der Referenzfixierung auf Personen. Da personale Kollektiva formale Ähnlichkeiten aufweisen (es handelt sich um Substantive mit singularischer Form und pluralischer Bedeutung) und in ihrer Semantik sehr ähnlich sind (sie referieren auf Prominente), wird ihr Inventar hierbei als ein Wortfeld betrachtet. Vor dem Hintergrund der Einführung in das Wesen der kollektiven Personenbezeichnungen im Deutschen und in das Konzept des Wortfeldes werden ausgewählte deutsche personale Kollektiva zur Bezeichnung bekannter Personen besprochen. Im Mittelpunkt der Analyse befindet sich ihre lexikographische Bedeutung, die mit Gebrauchstendenzen konfrontiert und verglichen wird. Der Beitrag zeigt, welche Verwendungsnuancen die Kollektiva im Deutschen aufweisen.

Przedmiotem artykułu są nazwy zbiorowe w języku niemieckim, które służą do określania osób znanych. Obok nazw własnych i indywidualnych nazw pospolitych są one jedną z możliwości określania osób. Ponieważ nazwy zbiorowe, służące określaniu osób, wykazują formalne podobieństwa (są rzeczownikami w liczbie pojedynczej, które wyrażają znaczenie mnogości) oraz semantyczną bliskość (określają osoby znane), ich inwentarz potraktowany jest jako pole semantyczne. Wychodząc od wprowadzenia w istotę kolektywnych określeń osobowych w języku niemieckim oraz teorię pola semantycznego, analizie poddano wybrane niemieckie nazwy zbiorowe tego typu. W centrum artykułu znajduje się ich znaczenie ujęte w źródłach leksykograficznych, które skonfrontowano z tendencjami ich użycia w kontekstach. Badanie ukazuje niuanse użycia osobowych nazw kolektywnych w języku niemieckim.

The article focuses on collective names in the German language which are used to identify well-known people. In addition to proper names and individual common names, collective names offer themselves as another way of designating of persons. Since collective names used to designate people have formal similarities (they are nouns of singular form and plural meaning) and are very similar in their semantics (they refer to well-known people), their inventory is considered as a semantic field. Starting from an introduction into the nature of personal collective names in the German language and the concept of semantic field, selected German collective names of this kind are analzyed. At the center of the analysis is their lexicographic meaning, which is confronted with their useage tendencies in contexts. The study shows usage nuances of personal collective names in German.