„Czas święty” fazy liminalnej. Nowa perspektywa racjonalizacji doradztwa

Antropolodzy opisują środkową, liminalną, fazę zrytualizowanych przejść z jednego stanu społecznego (statusu, roli itp.) w drugi, koncentrując się na – charakterystycznej dla tej fazy – aurze sacrum, która przenika czas i przestrzeń stawania się innym. Przedstawiana wypowiedź powstała ze zorientowanego na doradztwo zainteresowania tą „świętą” wyjątkowością, w której następuje zawieszenie trwałości, zanika hierarchia i przestaje działać dotychczasowy porządek, normalnie regulujący społeczne życie. Jaki sens dla doradztwa może mieć wiedza o tym, aktualizowana na podstawie badanych narracji? Drogą analiz materiału badawczego, pochodzącego z trzech badań biograficznych, w tekście opisywane są – związane z przeżywaniem liminalności – doświadczenia studentów korzystających z programu wymiany zagranicznej (Erasmusi), mieszkańców naznaczonych historią swojego miasta (Gdańszczanie) oraz osób bezdomnych (Bezdomni). Jak wynika z tych badań, czas progowy tkwi w pamięci objętych badaniami narratorów i latami formuje ich tożsamościowe strategie (jak gdańszczan), albo trwale dzieli ich świat na dwa przeciwstawne (jak bezdomnych), albo też uzależnia od kondycji bycia w stanie przejścia, jak beneficjentów programu Erasmus+. Opis rozwijany jest w perspektywie doradztwa i towarzyszą mu pytania o uogólnione doświadczenie progu, w którym miejsce i określone znaczenie ma doradca i doradzanie. Charakter tego znaczenia – jego „(bez)sens” – objawia się w śledzeniu „edukacyjności” analizowanych wypowiedzi; podjęciu kwestii uczenia się z liminalności. Studia wokół doradztwa i uczenia się w warunkach zawieszenia, które odnosi się także do ładu opartego na społecznych nierównościach, stanowiących podstawowe źródło problemów społecznych, może prowadzić do wniosków ugruntowujących – nie tylko pedagogiczno-doradczą – nadzieję na bardziej wspólny, lepszy świat.

Anthropologists have described the middle, liminal phase of ritualized transitions from one social state (status, role, etc.) to another focusing on the characteristic sacrum aura that transcends time and space, in which a person becomes different. This narrative stems from guidance-oriented interest in such a “sacred” exceptionality, where duration is suspended, hierarchy vanishes, along with any established order that usually regulates social life. What significance, for guidance, can such knowledge, actualized through analysed narratives, have? Through the analysis of research material derived from three biographical studies, the text describes liminality-related experiences of Erasmus exchange students (the Erasmuses), city residents affected by the history of their city (the people of Gdańsk), and homeless persons (the homeless). The study demonstrates that the liminal time is present in the memory of the narrator-participants and that it has shaped their identity strategies for many years (as in the case of the people of Gdańsk), or has been dividing their world into two contrasting spheres (as in the case of the homeless), or has made them dependent on the liminal state, as in the case of Erasmus+ beneficiaries. The following description has been developed from the perspective of guidance and is accompanied by questions on the experience of a general threshold in which a counsellor and guidance hold a specific place and significance. The significance – its “point(lessness)” – is manifested through following the “educational” feature of the analysed statements; the issue of learning from liminality. The studies relating to guidance and learning in the situation of suspension, involving the order based on social inequalities, which are the primary source of social problems, may lead to conclusions further grounding the hope – not only in terms of pedagogy and guidance – for a more shared, better world.