The Death of M. Licinius Crassus: Between Mors Aurata and Euripides’ Bacchae

Pogrom rzymskich legii w bitwie pod Karrami (Carrhae) jest zazwyczaj postrzegany jako punkt zwrotny rzymskiego imperializmu. Jest to jednak pogląd nowożytny. Z punktu widzenia historiografii łacińskiej narracja o porażce służyła przede wszystkim uzasadnianiu kolejnych antypartyjskich posunięć militarnych lub dyplomatycznych. Z tego powodu łacińscy autorzy na plan pierwszy wysunęli temat zemsty. Co prawda najstarsze przekazy o bitwie i śmierci M. Licyniusza Krassusa (M. Licinius Crassus) nie zachowały się, ale na podstawie późniejszych informacji można zrekonstruować kierunki rozwoju narracji o zgonie triumwira i podstawowych czynnikach kształtujących ją. Wersje łacińskie podkreślały partyjską brutalność i podstępność mniej koncentrując się na osobie triumwira i porażce. Zbyt dokładna relacja nie była wskazana. Kładziono nacisk na wszelkie potknięcia Krassusa jako wodza, czyniąc go w ten sposób odpowiedzialnym za klęskę. Był to standardowy wybieg w przypadku narracji o militarnych niepowodzeniach. Krassus zmarł w sposób mało godny, nie pozostawiając po sobie żadnych ostatnich słów, nie zdobywając się na żaden symboliczny gest. Co gorsza, zginął podczas odwrotu. Greckie przekazy były nieco inne. Część podzielała wersje rzymskie i rzymski punkt widzenia. Podkreślano natomiast losy szczątków zabitego Rzymianina – zwłaszcza jego odciętej głowy. Najprawdopodobniej już Liwiusz znał opowieść o wkładaniu w usta odciętej głowy złota, ale moralizatorskie przesłanie tej sceny zostało rozwinięte nieco później przez autorów łacińskich i greckich i przyniosło około IV w. informację o Krassusie wziętym do niewoli żywcem, któremu dopiero później wlano do ust stopione złoto.

The defeat at Carrhae is usually seen as a turning point of the Roman imperialism. But this is a view of the modern historiography. For the Latin historiography of the period the defeat was primarily a pretext to justify next military or quasi-military actions. This is why Latin-writing authors stressed a motif of revenge. It is especially manifest when descriptions of M. Licinius Crassus’ death are concerned. Although the earliest reports on the matter have not survived to our time, thanks to indirect or direct mentions it is possible to reconstruct the narrations about Crassus’ death. The Latin versions stressed Parthian brutality and deceit, while paying less attention to the triumvir himself – and it was a justifiable step – and Crassus’ lost. This is the main reason to describe him as a careless general. Too accurate depiction was not necessary and undesirable. Crassus died during a retreat, after his soldiers mutinied, cheated by the Parthians, having no time and opportunity to deliver any last words or perform any symbolic gesture. It was not a dignified death of a Roman politician, leader or a Roman. The Greek view was more different. Some of the authors of course shared the Roman view, but the other developed a story of a post-mortem fate of Crassus. This motive was known to the Latin readers as well and in the 4th century A.D. developed into a moralizing narration about punished greed. What is more surprising, within this trend Crassus had been brought to life: he suffered mors aurata alive! The late antique authors just reworked an element of the narration present already in the Livian version.