Progresywna proporcjonalność jako cecha systemu wyborczego

Systemy proporcjonalnego podziału mandatów między partie, na podstawie wyników wyborów, a przed wyborami między okręgi wyborcze na podstawie danych demograficznych, oceniane są zwykle ze względu na zgodność ostatecznych podziałów z kryterium proporcjonalności. W pewnych sytuacjach odejście od prostej proporcjonalności w kierunku proporcjonalności degresywnej lub progresywnej jest jednak celowe i nie powinno być traktowane w kategoriach błędu. Kwestia ta była już analizowana w odniesieniu do degresywnie proporcjonalnego podziału mandatów, przede wszystkim w kontekście podziału mandatów między delegacje narodowe w Parlamencie Europejskim. W tym artykule koncentruję się natomiast na kwestii proporcjonalności progresywnej podziału mandatów między partie i proponuję sposób mierzenia siły progresji podziału. Nową miarę stosuję do opisu systemów wyborczych w krajach europejskich, a także do oceny wpływu wielkości okręgu wyborczego oraz zastosowanej metody podziału proporcjonalnego (metoda d’Hondta lub Sainte-Laguë) na progresję podziału mandatów, a więc na to, na ile dany system przy podziale mandatów premiuje partie duże.

Systems of proportional division of seats between parties, based on the results of the election, and between constituencies on the basis of demographic data, are usually judged on the basis of the compatibility of the final divisions with the criterion of proportionality. In certain situations, moving away from a straightforward proportionality towards degressive or progressive proportionality is intentional and should not be considered as a form of error. This issue has already been analyzed with regard to the degressively proportional distribution of seats, primarily in the context of the distribution of seats between the national delegations in the European Parliament. In this paper, however, I focus on the question of the progressive proportionality of division of seats between parties and propose a tool for measuring the strength of progressivity of division. I use the new measure to describe electoral systems in European countries, as well as to assess the impact of the size of the constituency and the apportionment method used (d'Hondt or Sainte-Laguë) on the progressivity of the distribution of seats.