W artykule omówiono ważne zagadnienia z zakresu etologii stosowanej w pszczelarstwie, takie jak: zachowania obronne, zachowania higieniczne, zbieranie nektaru i pyłku, opisano kilka przykładów komunikowania się pszczół, omówiono biologiczne sensory pszczół umożliwiające orientacje przestrzenną oraz omówiono zachowania rozrodcze. Opisano metody testowania zachowania obronnego przy pomocy "ball testu", którym zbadano agresywność pszczół afrykańskich sprowadzonych do Brazyli. Import pszczół afrykańskich miał na celu zwiększenie wydajności miodowej miejscowych pszczół. Jednak wzrosła tylko agresywność pszczół miejscowych, co dało początek pszczołom zafrykanizowanym. Odsklepianie, a następnie usuwanie z plastrów zainfekowanego/martwego czerwiu jest sposobem unikania przez pszczoły infekcji bakteryjnych. Selekcja w kierunku tego zachowania poprzez zwiększanie zdolności rodzin do samowyleczenia ma pozwolić w przyszłości na zredukowanie ilości środków chemicznych (leków) wprowadzanych do ula, a tym samym, wpłynie na poprawienie jakości produktów pszczelich. Przedstawiono metody badań nad zachowaniem higienicznym pszczół, które polegają na ocenie szybkości usuwania zabitego czerwiu z plastrów. Opisano alternatywną metodę przydatną w testowaniu zachowania higienicznego. Zamiast uśmiercać czerw i określać szybkość jego usuwania, można pszczołom podawać tekturę i określić szybkość usuwania tektury z rodziny pszczelej. Przybliżono strategie zbierania nektaru i pyłku przez pszczoły. Zbieraczki wylatujące po nektar, kierują się długoterminową maksymalizacją zysku. Oznacza to, że czy jest zapotrzebowanie/bodźce, czy też go nie ma, pszczoły i tak zbierają nektar, który w dłuższej perspektywie czasu będzie im potrzebny. Zbieraczki wylatujące po pyłek kierują się celem krótkoterminowym, czyli podejmują tę pracę wtedy, kiedy jest taka potrzeba/bodziec. Zbiór pyłku stymulują: duża ilość czerwiu niezasklepionego i brak zapasów pierzgi (zakonserwowanego pyłku), a hamują: brak miejsca w plastrach, brak czerwiu i duże zapasy pierzgi. Dodatkowo zbieraczki pyłku cechuje określona strategia i jest ona związana z jakością pyłku, a tym samym preferowaniem wybranych roślin. Przypomniano klasyczne badania Karla von Frischa nad tańcami pszczół, którymi pszczoły porozumiewają się i są w stanie wskazać kierunek pożytku. Dzięki intensywności wykonywanego tańca przez zbieraczki, pszczoły w ulu są w stanie wybrać obfitsze/lepsze źródło pożytku. Pszczoły zapamiętują położenie ula względem punktów orientacyjnych w terenie np. drzewa, krzewy. Orientację umożliwia im również zdolność rozpoznawania kolorów wylotów uli. W artykule omówiono haplo-diploidalny typ determinacji płci u pszczół. Wyjaśniono, jak dochodzi do lotów godowych matek pszczelich z trutniami. Matka, po locie godowym, plemniki przechowuje w zbiorniczku nasiennym, dlatego przez całe swoje życie może składać jaja zapłodnione i niezapłodnione. Liczba składanych jaj na dobę może dwukrotnie przekraczać masę ciała matki, a uzależnione jest to od pielęgnacji i odżywiania mleczkiem pszczelim podczas składania jaj.
The article discusses several important issues in the ethological studies of beekeeping including defense behaviour, hygienic behaviour, foraging for nectar and pollen, some aspects of communication, spatial orientation and sensory biology, and reproductive behaviour. It describes methods of testing defense behaviour using the ball test. This test has been applied to examine the aggression in African bees brought to Brazil. The import of African bees was aimed at increasing the honey yield of local honey bees. This, however, resulted in enhanced aggressiveness of the native bees, and gave rise to the emergence of Africanised bees. The uncapping and removing of infected/dead brood from the honeycomb is the way bees try to eliminate infection. Selection for the uncapping and removing behaviour, will enhance the self-healing abilities of bee families. The quantities of chemicals (drugs) introduced into beehives in the future may then be reduced. The quality of bee products will also improve. When studying bee hygienic behaviour, it is necessary to check the rate of the removal of dead brood from combs. There is an alternative method that is useful for testing hygienic behaviour: instead of killing the brood and then determining the brood removal rate, bees can be supplied with cardboard. The cardboard removal rate in bee colonies may then be estimated. Strategies of nectar and pollen hoarding used by bees, have been presented. Foragers flying out to collect nectar are guided by long-term profit maximization. Therefore, irrespective of the presence of demand/stimulus, bees collect nectar which they will ultimately need. Foragers flying out to collect pollen have a short-term goal, i.e., they collect pollen when there is a need/stimulus. Collection of pollen is stimulated by a large number of open brood cells, and lack of bee bread (preserved pollen); it is inhibited by lack of space in the honeycombs, lack of brood, and sufficient bee bread stocks. Additionally, pollen foragers may employ various strategies related to the quality of pollen and a preference for particular plants. In the article, Karl von Frisch's classic study of the bee dance is also mentioned. Dancing bees are able to communicate the direction of nectar sources to their nestmates. The bees in the hive are able to choose a more abundant/better source of nectar flow on the basis of the intensity of the dance performed by foragers. Bees remember the location of the hive in relation to landmarks on the ground, such as trees or shrubs. Bee orientation is facilitated by the ability to distinguish the colours of the hive entrances. The article also discusses haplo-diploid sex determination in bees. After the mating flight, the queen stores the sperm in the spermatheca. The queen is then able to lay fertilized and unfertilized eggs throughout her life. The number of eggs laid daily may be twice as high as the queen's body weight. It depends on the care and nutrition of royal jelly provided by worker bees during oviposition.
