The Pantograph and Its Geometric Transformations – a Former Popular Tool for Copying and Scaling

Development of digital technology has resulted in significant transformations of designer workshops. Computer applications replaced the previously existing tools and methods for drawing up of projects. Professional, sophisticated drawing instruments and tools for manual plotting, as well as basic drawing aids, have gradually fallen into oblivion and become relicts of a bygone era - the objects of collectors' interest. Gdansk University of Technology prides itself on the possession of a great collection of old geometric tools, which serves not only to protect and promote the memory of past inventions that were used to support and improve the design processes, but also to inspire and develop creative imagination. The article describes the pantograph, considered to be the ancestor of today's photocopier, as it allows one to draw the copies and, at the same time, to enlarge or to reduce any figure. The author presents its genesis and the scope of application in the past. The construction of this tool and its geometrical transformations, which form the base of its action, are also explained.

Rozwój technologii cyfrowej spowodował znaczące zmiany w warsztacie współczesnego projektanta. Aplikacje komputerowe zastąpiły wcześniejsze odręczne i mechaniczne metody sporządzania projektów. Dawne profesjonalne przyrządy kreślarskie, narzędzia do kreślenia czy też podstawowe pomoce rysunkowe stopniowo odchodzą w zapomnienie i stają się reliktami minionej epoki - obiektami zainteresowania kolekcjonerów. Politechnika Gdańska szczyci się posiadaniem wspaniałej kolekcji starych narzędzi geometrycznych. Służy ona nie tylko ochronie pamięci o przeszłych wynalazkach, które wspomagały proces projektowania I wykreślenia projektu, ale także inspiruje i pobudza wyobraźnię. W artykule opisano pantograf, który jest uważany za przodka dzisiejszej kserokopiarki. Instrument ten służy do rysowania wiernych kopii, powiększania lub pomniejszania rysunku. Autorka przedstawia jego genezę, zakres jego zastosowania w przeszłości, wyjaśnia budowę i relacje geometryczne wykorzystane w jego działaniu. Na podstawie konkretnego przykładu praca przedstawia praktyczne zastosowanie przekształceń geometrycznych w wynalazkach dawnych narzędzi kreślarskich.