Ograniczanie wolności religijnej w pierwszym okresie pandemii COVID-19 w świetle orzecznictwa amerykańskich sądów

W artykule przedstawiono i poddano analizie orzeczenia amerykańskich sądów federalnych w zakresie ograniczeń wolności religii w początkowym okresie pandemii COVID-19. Przedmiotem kontroli sądów były przepisy zakazujące publicznych zgromadzeń religijnych lub ograniczające liczbę ich uczestników. Autor podziela stanowisko tej części sądów, które przyjęły, że przepisy wprowadzające surowsze obostrzenia dla świątyń i zgromadzeń religijnych niż względem innych porównywalnych miejsc i świeckich zgromadzeń dla swej konstytucyjności potrzebują jednocześnie realizować kluczowy interes i być środkiem proporcjonalnym. O ile ochrona zdrowia publicznego stanowi kluczowy interes władzy, o tyle całkowity zakaz liturgii i nabożeństw z udziałem wiernych czy ustalenie liczby uczestników aktów kultu na poziomie kilku osób wydają się naruszać kryterium najmniej restrykcyjnego środka. Decydując o tym, jakie formy społecznej aktywności i działalności wyłączyć spod zakazu zgromadzeń publicznych władza nie może dyskryminująco zakładać, że praktyki religijne są czymś drugorzędnym i mało pilnym, tym bardziej jeśli ta sama władza za istotną (essential) czy pierwszej potrzeby (life sustaining) uznaje działalność np. sklepów monopolowych bądź centrów handlowych.   

The article presents a critical analysis of the U.S. federal court rulings regarding restrictions on freedom of religion during the Covid-19 pandemic. The subject of judicial control were the executive orders prohibiting public religious gatherings or limiting the number of participants. The author shares the view of the part of the courts which assumed that the laws introducing stricter restrictions for churches and religious assemblies than for other comparable places and secular gatherings, in order to be constitutional, need to simultaneously pursue the compelling interest of the state and constitute proportional measures. While the protection of public health is a compelling interest of the government, the total prohibition of in-person church services or limiting religious gatherings to only a few people seem to violate the criterion of the least restrictive measure. When deciding what forms of social activity and businesses to exclude from the ban on public gatherings, the authorities cannot discriminatively assume that religious services are something secondary and not very urgent, especially if the same authorities consider the operation of e.g. liquor stores or shopping malls as “essential” or “life sustaining”.