"Nowe" i "stare" antybiotyki - mechanizmy działania i strategie poszukiwania leków przeciwbakteryjnych

Narastająca oporność bakterii na dostępne obecnie antybiotyki stanowi niezmiernie duży problem w terapii zakażeń. Na świecie zanotowano pojawienie się bakterii niosących wiele genów warunkujących oporność, efektem tego może być niewrażliwość na wszystkie dostępne klasy antybiotyków, jak to miało ostatnio miejsce w przypadku bakterii opornych na kolistynę. Kolistyna to lek ostatniej szansy w przypadku leczenia infekcji wywołanych bakteriami opornymi na antybiotyki β-laktamowe. Współcześnie dostępne klasy antybiotyków mają różne cele, takie jak osłony komórkowe, i procesy w komórce takie jak hamowanie syntezy białek, transkrypcja, replikacja, czy zaburzenia szlaków syntezy niektórych metabolitów w komórkach bakterii. Ciągle jednak trwa swojego rodzaju "wyścig zbrojeń" i poszukiwania nowych sposobów walki z opornymi mikroorganizmami. Stosowane są nowe strategie lepszego wykorzystania stosowanych już antybiotyków np. przez poszukiwanie synergistycznych oddziaływań pomiędzy lekami lub stosowanie różnego rodzaju dodatków zwiększających ich skuteczność, poszukiwanie nowych substancji i nowych celów komórkowych oraz strategie zmniejszania zjadliwości bakterii podczas infekcji.

Constantly increasing resistance of bacteria to available antibiotics is a real clinical problem. In recent years we observed a dramatic increase in number of multi resistant, so called MDR and XDR strains, causing some bacteria to become resistant to all classes of antibiotics. One recent example is the raise of collistin resistant strains while collistin has been an antibiotic of last resort in treatment of infections caused by bacteria resistant to β-lactam antibiotics. Currently available classes of antibiotics have various cellular targets. They may affect cell envelope, processes such as replication, transcription and translation and affect cellular metabolism. Today’s situation reminds the Red Queen’s Race when we try to develop new antibiotics, but constantly deal with antibiotic resistance. However, new strategies are being applied to develop active antimicrobial substances. Such strategies include: (i) better use of “old” antibiotics by using them in synergistic combinations or in combinations with small molecule additives, (ii) search for new active substances, and for new cell targets, and (iii) lowering of bacterial virulence during the infection.