Zmiany konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych a pozapłacowe koszty pracy w Polsce

W ostatnich latach do konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych wprowadzane są zmiany mające na celu obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego, w szczególności dla podatników osiągających relatywnie niskie dochody. Od 1 stycznia 2017 r. obowiązują nowe zasady ustalania kwoty wolnej od podatku, z dniem 1 października 2019 r. ponad dwukrotnie zwiększono wysokość kosztów uzyskania przychodów, a także zredukowano o 1 pkt. proc. stawkę obowiązującą w najniższym przedziale skali podatkowej. Celem artykułu jest zbadanie, w jakim stopniu przyjęcie wskazanych regulacji wpłynęło na zmianę poziomu klina podatkowego w Polsce oraz na zwiększenie stopnia jego progresywności. W realizacji tak postawionego celu posłużono się metodami analizy opisowej, analizy porównawczej, a także prostymi metodami statystycznymi, w tym miarami średnimi i pozycyjnymi. Wysokość pozapłacowych kosztów pracy w Polsce odniesiono na podstawie danych statystycznych OECD do rozwiązań obowiązujących w innych krajach. Dokonano także dekompozycji klina podatkowego i określono stopień jego progresywności. W dalszej części, wykorzystując wyniki własnych obliczeń, określono wysokość klina podatkowego w Polsce w latach 2019–2020 dla różnych poziomów dochodu. Przeprowadzone badania pozwoliły na sfomułowanie wniosku, iż implementacja nowych przepisów nie wpłynęła zasadniczo na poziom pozapłacowych kosztów pracy w Polsce, których wysokość oscyluje w granicach średniej OECD. Nowe regulacje nie przyczyniły się także do zwiększenia stopnia progresywności polskiego klina płacowego, który w dalszym ciągu jest niewielki. Tym samym należy stwierdzić, że klinowi podatkowemu w Polsce nie można przypisać funkcji redystrybucyjnej.

The construction of Personal Income Tax in Poland has been modified in recent years. Since January 1st, 2017, the sum of tax-free allowance was calculated on the basis of new rules. Since October 1st, 2019, the level of the tax rate in the first tax bracket was reduced by 1 p.p. and the level of tax-deductible costs was more than doubled. The aim of the article is to examine whether the implementation of these new regulations has significantly modified the height of the tax wedge and the level of its progressivity. The techniques of description analysis, comparative analysis and simple statistical methods (average and positional indicators) have been used to achieve this aim. The level of the tax wedge in Poland, as well as its structure and level of its progressivity has been compared to other well-developed countries. The results of own calculation concerning the level of tax wedge for different taxpayers for the years 2018–2020 has been also presented. The conclusions are the implementation of new regulation has not significantly affected the level of tax wedge in Poland, which is still close to the OECD average. What is more, it has not also increased to the level of tax wedge progressivity, which is one of the lowest in OECD and can cause some tensions.