Antropologia filozoficzna Gilberta de la Porrée a powstanie scholastycznej rzeźby wczesnogotyckiej

W artykule został podjęty problem relacji między wczesnogotycką rzeźbą sakralną o cechach antropomorficznych a uprawianą wówczas antropologią filozoficzną. Przedmiotem analizy jest rzeźba Portalu Królewskiego (zachodniego) katedry w Chartres, powstałego w latach 40. XII wieku. Portal ten, wielokrotnie kopiowany oraz naśladowany w II połowie XII stulecia, ujawnia nieznane do tej pory obszary artystycznego kształtowania postaci ludzkich jako jednostkowych, zindywidualizowanych bytów, obdarzonych własnym wyrazem psychicznym. To artystyczne nowatorstwo rzeźby szartryjskiej zostało poprzedzone równie nowatorską filozofią człowieka autorstwa Gilberta de la Porrée, profesora i kanclerza szkoły katedralnej w Chartres. Gilbert precyzyjnie określił pojęcia: byt pojedynczy, indywidualny oraz osobowy, dzięki czemu mógł odróżnić ogół (humanitas) od jednostki (homo) i wyodrębnić zespół cech, które, jego zdaniem, indywidualizują człowieka. Ponieważ jego teoria antropologiczna poprzedza powstanie rzeźb Portalu Królewskiego, należy więc przyjąć, że stworzyła ona podstawę ideową dla powstania nowego typu posągu.