Problemy społecznej akceptacji działalności górniczej i drogi ich minimalizacji w krajach Unii Europejskiej

Społeczna akceptacja prowadzenia działalności górniczej jest jednym z istotnych elementów warunkujących jej powodzenie. Obok formalnoprawnych uwarunkowań związanych z koniecznością ochrony przyrody (głównie ożywionej) oraz planowania przestrzennego stanowi ona jedną z poważnych barier ograniczających lub wręcz uniemożliwiających podjęcie lub prowadzenie tej działalności. W ostatnich kilkunastu latach, mimo licznych działań kompensujących podejmowanych przez przedsiębiorców górniczych, zjawisko braku takiej akceptacji nasila się zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Unii Europejskiej, jakkolwiek skala jego występowania jest zróżnicowana. Potwierdzają to badania ankietowe. Zostały one przeprowadzone przez autorkę w ramach zakończonego już projektu UE Minerals4EU. W prezentowanej publikacji omówiono wyniki tych badań oraz podjęto próbę wyjaśnienia przyczyn negatywnego nastawienia społeczeństw do działalności górniczej. Przedstawiono również działania podejmowane w celu zmiany tych postaw, w szczególności przeprowadzenie oceny oddziaływań społecznych (Social Impact Assessment, SIA). Cele takiej oceny są podobne do celów powszechnie obowiązujących ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ): identyfikacja wszystkich możliwych uciążliwości planowanej eksploatacji, ich ocena oraz planowane działania minimalizujące, konieczne do uzyskania korzystnej decyzji środowiskowej, a w przypadku prezentowanej oceny SIA – w celu uzyskania akceptacji społecznej planowanej inwestycji górniczej. W niektórych krajach UE, np. Danii i Grenlandii, opracowanie odrębnego raportu SIA jest obowiązkowym elementem postępowania koncesyjnego. W niniejszej pracy omówiono zakres formalny tego dokumentu oraz zalety takiego rozwiązania, umożliwiające wyprzedzające działanie przyszłego inwestora zmierzające do osiągnięcia planowanego celu.

Social acceptance for mining activity is one of the important elements determining its success. In addition to formal and legal conditions related to the nature of protection and spatial planning, it is one of the major barriers that limit or even hold back this activity. Over the last several years, a constant increase in such unacceptance can be observed in both Poland and most of the European countries, although the degree of occurrence of this phenomenon is diverse. It is confirmed by surveys carried out by the author as part of the already completed EU Minerals4EU project. The paper discusses the results of these studies and attempts to explain the reasons for the negative attitude of societies to mining activity. The activities undertaken to change the attitude are also presented, in particular the Social Impact Assessment (SIA). The objectives of the assessment are similar to the purposes of generally applicable Environmental Impact Assessments: identification of all possible limitations of planned exploitation, and their evaluation and minimization, necessary to obtain a favourable environmental decision, and, in the case of the SIA, to obtain social acceptance for the planned mining investment. In some EU countries, e.g. Denmark and Greenland, the development of a separate SIA report is a compulsory element of concession proceedings. The paper discusses the adopted formal scope of this document and the advantages of such a solution, enabling the anticipated operation of the future investor to achieve the planned goal.