Stres oksydacyjny Część I. Stres oksydacyjny jako czynnik rozwoju chorób cywilizacyjnych

Homeostasis of an organism and its proper functioning are determined by the oxidative-antioxidant balance. Its disorder is most often associated with overproduction of reactive oxygen species that cause oxidative stress. This, in turn, lies at the heart of the development and course of many diseases, especially those that are classified as civilization diseases. Environmental pollution, chronic stress, low levels of physical activity, and improper nutrition are among the determinants of the production of an increased amount of free radicals. Their destructive action consists in the oxidation of cell components, which in turn leads to damage and disturbance of the physiological functions of the cell. Free radicals change the structure and modify the functions of proteins. In addition, they destroy DNA structures. The present review article outlines the problem of the participation of oxidative stress in the pathogenesis of selected civilization diseases. The concept and role of free radicals and reactive oxygen species in the human body are presented. Next, their participation in the development and course of individual diseases is discussed.

Homeostaza organizmu i jej odpowiednie funkcjonowanie determinowana jest przez równowagę oksydacyjno-antyoksydacyjną. Jej zaburzenie związane jest najczęściej z nadprodukcją reaktywnych form tlenu, które powodują stres oksydacyjny. Ten natomiast leży u podstaw rozwoju i przebiegu wielu chorób, a zwłaszcza tych, które zaliczane są do schorzeń cywilizacyjnych. Zanieczyszczenie środowiska, przewlekły stres, niski poziom aktywności fizycznej oraz nieprawidłowe odżywianie są jednymi z determinantów wytwarzania zwiększonej ilości wolnych rodników. Ich destrukcyjne działanie polega na utlenianiu składników komórki, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzeń i zaburzeń jej funkcji fizjologicznych. Wolne rodniki zmieniają strukturę oraz modyfikują funkcje białek. Ponadto niszczą struktury DNA. Prezentowany artykuł poglądowy stanowi zarys problematyki udziału stresu oksydacyjnego w patogenezie wybranych chorób cywilizacyjnych. Scharakteryzowano pojęcie oraz rolę wolnych rodników i reaktywnych form tlenu w organizmie człowieka. Następnie omówiono ich udział w rozwoju i przebiegu poszczególnych schorzeń.