Nieszczere pole. Szkice o sztuce

Łukasz Białkowski

Teksty zawarte w tej książce łączą ze sobą tak odmienne zjawiska jak twórczość Romana Opałki i praktyki partycypacyjne, spory na temat praw autorskich i zdjęcia talibów (znalezione w Kabulu przez Thomasa Dworzaka), estetyka relacyjna i strategie przepracowywania przeszłości w sztuce polskiej po 1989 roku. Ta wielość wątków podporządkowana została jednak centralnemu motywowi, jakim jest autonomia sztuki. Zebrane w tym tomie teksty są w gruncie rzeczy wypowiedzią na ten jeden temat. Polemiki wokół tego zagadnienia, jak też działalność artystyczna, która bierze je na warsztat, w moim przekonaniu ogniskują zjawiska konstytuujące współczesne pole sztuki. Stanowią wypadkową dzisiejszego sposobu myślenia o twórcy: o przypisywanych mu kompetencjach, zakresie wolności, odpowiedzialności, którą powinien (lub nie) na siebie przyjąć, w tym odpowiedzialności etycznej i prawnej. Determinują strategie i zachowania twórców przekładające się na wewnętrzne i zewnętrze wobec pola sztuki hierarchie czy też proces gromadzenia kapitału ekonomicznego i symbolicznego. Decydują o kształcie instytucji wystawienniczych oraz postawach, jakie przyjmują one wobec publiczności, szansach współdziałania z nią lub wyznaczaniu jej nieprzekraczalnych granic; zakresie przypisywanych jej kompetencji lub uznaniu ich braku. Wpływają na postrzeganie kultury wizualnej, jej historii oraz na strategie jej przepracowywania.