Powrót lasu na zaniechane rolniczo sandrowe gleby Równiny Charzykowskiej

Analiza zmian właściwości gleby, roślinności oraz zgrupowań skoczogonków pozwoliła na wyróżnienie faz spontanicznej restytucji lasu na glebach sandrowych. W pierwszej fazie zaraz po zaniechaniu uprawy w glebie szybko spada zawartość fosforu, potasu, wapnia i magnezu. Na uwolnionej spod presji rolniczej powierzchni pojawiają się rośliny zielne głównie z klasy Stellarietea mediae i Koelerio glaucae-Corynephoretea canestencentis. W fazie drugiej, na ugorach następuje ekspansja mszaków oraz wkraczanie sosny i pierwszych gatunków z klasy Vaccinio-Piceetea. W trzeciej fazie glebę cechuje wysoka zawartość próchnicy i wskaźnika C/N oraz niskie pH a także spadek zawartości azotu. W młodych borach bujnie rozwija się warstwa mszysta a w runie dominują rośliny borowe. Na tle wyraźnie zaznaczonej fazowości rozwoju roślinności obserwuje się dynamiczne zmiany w zgrupowaniach ściółkowo-glebowych skoczogonków. Zbiorowiska roślinne i zgrupowania skoczogonków powstające w wyniku spontanicznego wkraczania lasu na grunty porolne cechują się większą różnorodnością biologiczną niż zbiorowiska powstające w wyniku zalesień sztucznych.

The return of forest on abandoned post-agricultural sandur soils of Charzykowska Plain. Based on changes of soil properties, vegetation and springtail assemblages, the phases of spontaneous restoration of forest on sandy soils were defi ned. In the fi rst phase, shortly after farming abandonment, the content of phosphorus, potassium, calcium and magnesium in soil decreased very fast. On sites, released from agricultural pressure, herb vegetation mainly typical of Stellarietea mediae and Koelerio glaucae-Corynephoretea canestencentis classes occurred. In the second phase, in the fallow the encroachment of mosses and pine trees took place and the fi rst plant species typical of Vaccinio-Piceetea class appeared. In the third phase, the soil displays the following features: high humus content, high C:N ratio, low pH value and decrease in nitrogen content. In young pine forests the moss layer was abundantly developed while the herb layer was dominated by plants typical of coniferous forests. On the background of distinct phases of vegetation development, dynamic changes in springtail assemblages inhabiting litter and soil were observed. Biological diversity of vegetation communities and springtail assemblages developed in the course of spontaneous forest encroachment on post-agricultural lands are higher than ones of artifi cial aff orestation.