Rodzina jako „przestrzeń chroniąca” dziecko przed cyberprzestrzenią – analiza teoretyczna z elementami praktyki opiekuńczo-wychowawczej

W artykule problemem wiodącym uczyniono rodzinę jako środowisko wychowawcze chroniące dziecko przed zagrożeniami związanymi z użytkowaniem cyberprzestrzeni. Celem opracowania było określenie specyfiki rodziny jako przestrzeni chroniącej dziecko przed cyberprzestrzenią oraz stosowanymi praktykami opiekuńczo-wychowawczymi. Omówiono zagadnienie wielowymiarowości pojęć rodziny oraz opisano specyfikę rodzinnych oddziaływań wychowawczo-socjalizacyjno-opiekuńczych w kontekście optymalnego rozwoju dziecka i korzystania przez nie z Internetu. W tekście przedstawione zostały również badania rodziców i dzieci (uczniów klasy piątej szkoły podstawowej) skupiające się na pokazaniu znaczenia rodziny jako przestrzeni chroniącej dziecko przed zagrożeniami płynącymi z cyberprzestrzeni. Analizując pozyskane dane empiryczne zwrócono uwagę na wartości preferowane w rodzinie, postawy rodzicielskie, więzi w rodzinie, atmosferę wychowawczą i empatię w rodzinie w percepcji rodziców i dzieci. Końcową część tekstu stanowią wnioski dla praktyki pracy opiekuńczo-wychowawczej realizowanej przez rodziców na rzecz dzieci i z ich aktywnym udziałem. Tekst wieńczy specyfika wyzwań pojawiających się przed/wobec/dla rodziny w spectrum cyberzagrożeń.

The article presents the family as an educational environment that protects the child against cyberspace. The aim of the study was to define the specificity of the family as a space protecting the child against the threats of cyberspace and the implemented care and education practices. The issue of the multidimensionality of family concepts was discussed and the specificity of family upbringing, socialization and care interactions in the context of optimal child development and their use of the Internet was described. The article also presents research on parents and children (students of the fifth grade of primary school) focusing on showing the importance of the family as a space protecting the child against the threats of cyberspace. When analysing the obtained empirical data, attention was paid to the values preferred in the family, parental attitudes, family ties, upbringing atmosphere and empathy in the family in the perception of parents and children. The final part of the text consists of conclusions regarding the practice of care and educational work carried out by parents for children and with their active participation. The text ends with a description of the specifics of the challenges arising in connection with a family dealing with the problem of cyber threats.