Tymon Zaborowski – peryferyjność i regionalizm. Wokół życia i twórczości podolskiego „rówieśnika Mickiewicza”

Tymon Zaborowski to poeta należący do pokolenia urodzonego w ostatnich latach wieku XVIII, które w literaturze przedmiotu na- zywane jest „generacją Mickiewicza”. Literacka świadomość Zabo- rowskiego ukształtowała się w Krzemieńcu, uformowała ją przede wszystkim specyficzna atmosfera i program nauczania Gimnazjum Wołyńskiego oraz wspólnota rówieśnicza Klubu Piśmienniczego. Podczas pobytu w Warszawie jako jeden z pierwszych poetów wystą- pił Zaborowski z postulatami narodowo-regionalnymi, które później eksponowane były przez romantyków. Ten swoistego rodzaju manifest programowy zamieścił poeta w „Ćwiczeniach Naukowych”. W swo- jej twórczości Tymon Zaborowski połączył elementy narodowe z lu- dowością, rodzinne Podole ukazał jako miejsce niezwykłe i poezjo- twórcze. To właśnie z jednej strony Podole („peryferia”), zaś z drugiej Warszawa („centrum”) wpłynęły na całokształt twórczości Zaborow- skiego, co znalazło swój wyraz w sposobie poetyckiej realizacji po- dolskiego wariantu regionalizmu. Szczególnie widoczny był on na ostatnim etapie biografii twórczej Zaborowskiego, a jego najpełniej- szą poetycką realizacją było Zdobycie Kijowa i Dumy podolskie. Tymon Zaborowski był poetą okresu przejściowego zawieszonym pomiędzy kilkoma prądami i wieloma estetykami, ciągle poszukującym swojej własnej drogi. Był rówieśnikiem Adama Mickiewicza, ale jego życie potoczyło się zupełnie inaczej. Zaborowski żył, jak prawdziwy roman- tyk, targany miłosnymi rozterkami zmarł śmiercią samobójczą.

Tymon Zaborowski was a poet belonging to the generation born in the last years of the 18th century, which is now called “the Mickiewicz gen- eration” in subject literature. Zaborowski’s literary awareness took its shape in Krzemieniec. It was formed primarily by the specific atmos- phere and curriculum of the Volhynian Gymnasium and the peer com- munity of the Klub Piśmienniczy. During his stay in Warsaw, Zaborows- ki developed a set of national-regional postulates, as one of the first poets to do so. These postulates were later emphasised by the Romantics. Zab- orowski published his kind of programme manifesto in „Ćwiczenia Naukowe”. In his works, Tymon Zaborowski combined national ele- ments with folklore, presenting his home region, Podole, as an extraor- dinary place that inspires the creation of poetry. It was the Podole region (the “periphery”) and Warsaw (the “centre”) that influenced Zaborows- ki’s lifetime achievement, which he expressed in his way of poetic reali- sation of the Podole variant of regionalism. It was particularly prominent at the last stage of Zaborowski’s creative biography, and it was poetically realised to the fullest in Zdobycie Kijowa and Dumy podolskie. Tymon Zaborowski was a poet of a transitional period, creating his works among several literary movements and many aesthetics, constantly searching for his own way. He was a contemporary of Adam Mickiewicz but his life took a completely different course. Zaborowski lived like a true romantic and committed suicide tormented by amorous dilem-mas.